Ameebaa maalirraa dhufa?

 AMMEEBAA - Amebiasis

caption from Dr Nuredin Luke Telegram channel

Ammeebaan dhukkuba pirotozo'aa mar'umaanii kan 'Entameba histolytica' jedhamuun dhufudha. Yeroo hedduu mallattoo dhukkubaa muldhisuu dhabus baasaa dhiiga qabuu hanga tiruu irratti malaa uumuu/guuruu dhukkuba geessuu danda'udha.

Ummata adunyaa keessa parsantii kudhan kan ta'an Ammeebaa akka qaban ni tilmaamama, haa ta'u malee isaan keessaas namoota parsantii kudhan ta'an qofatu mallatoo dhukkuba kanaatiin hubama.

---

Haala jireenya isaa yoo ilaallu; sadarkaa guddinnaa lama (cyst and trophozoite stage) jedhamu qaba. Inni 'cyst' jennu kun kan aasidii garaacha keenya jiru dandamachuu danda'uufi mar'uumanitti gadi taruun gara 'trophozoite' jijjiiramuun dhukkuba mar'umaan guddaa (quuncessuu, madeessu) fi darbee darbee ammoo karaa hidda dhiiga deebistuu mar'umanifi tiruu wolitti fidduun (portal venous system) godhee tiruu irratti malaa guruu ykn uumuu danda'udha.

Karaan inni itti daddarbu bishaani fi nyaata qulqullinna hin qabne kan karaa garagaraatiin bobbaa nama Ammeebaa qabuun balfame dhuguuf nyaachuudhani.

Mallatolee Ammeebaa:

~ Baasaa dhiiga makate

~ Dhukkubbii garaa (muraa, ciniinnaa) salphaa hanga hamaa ta'e.

~ Fedhii nyaata xiqqaachuu fi dhabamuu

~ Ulfatinni qaamaa hirdhachuufi qama nama hoo'isuu

~ Yoo tiruu irratti malaa guuree/uumee jirate cinaacha mirgaa jalatti dhukkubbiin namatti dhagahamuu, hoo'a qaamaa ol'aana ta'e, fedha nyaata dhabuu, nama hollachisuu, haqqisiisuu ykn lollojessuu, nama dadhabsiisuu, darbee darbee ammoo qufaa(biiqaa), nama hargansiisuu faati mul'achuu danda'uu.

Maal haa goonu?

° Qulqillinna nyaataaf dhugaatii keenya eeguu.

° Qorannoolee Doktarri ykn ogeessi fayyaa nuuf ajaju kan akka (qorannoo bobbaa/sagaraa, dhiigaa, fi kkf, yoo shakkiin malaa tiruu jiraate altiraasaawundiis ta'uu danda'a) kan ogeessi yaalaa ni barbaachisa jedhee nuuf ajaje hojjachiifachuu.

° Erga qorannoo barbaachisoo ta'an hojjachiifne, booda haala Doktorri ykn ogeessi yaalaa nuuf ajajeen qoricha keenya qajeellotti fudhachuu/fayyadamuu.

Horaa, bulaa, deebanaa!

©Dr. Nuredin Luketiin